Mae AS Gogledd Cymru a Chadeirydd Grŵp Trawsbleidiol y Senedd ar Anabledd, Mark Isherwood, wedi galw ar Lywodraeth Cymru i ymateb i’r argyfwng sy’n wynebu plant ac oedolion anabl yng Nghymru.
Wrth holi’r Prif Weinidog yng nghyfarfod y Senedd ddoe, cyfeiriodd Mr Isherwood at ddigwyddiad lansio diweddar y Gronfa Deuluoedd ar gyfer eu hadroddiad ‘Cost Gofalu 2025’, a galwodd ar y Prif Weinidog i ymateb i’r pryder a fynegwyd gan uwch gynrychiolwyr y Trydydd Sector yn y gynulleidfa ‘Mae’n bryd siarad am yr argyfwng mawr sy’n ein hwynebu o ran plant ac oedolion anabl yng Nghymru’.
Wrth siarad yn Siambr y Senedd, dywedodd:
“Bythefnos yn ôl, fe gefais i’r pleser o gynnal digwyddiad lansio Cronfa’r Teulu o adroddiad ‘Cost Gofalu 2025’. Mae Cronfa’r Teulu, elusen fwyaf y DU ar gyfer teuluoedd â phlant anabl neu ddifrifol sâl, yn darparu grantiau ar gyfer eitemau a gwasanaethau hanfodol. Mae’r adroddiad yn tanlinellu’r caledi ariannol sy’n wynebu teuluoedd anabl, gyda bron i’w hanner yn profi annigonolrwydd incwm, bron i 90 y cant o ofalwyr sy’n rhieni yn methu gweithio cymaint o oriau ag y bydden nhw’n dymuno, a dwy ran o dair yn dweud bod eu sefyllfa ariannol wedi effeithio ar lesiant emosiynol eu plentyn.
“Mae gwasanaethau Cronfa’r Teulu yn helpu gydag ymyrraeth gynnar ac atal, gan dynnu rhywfaint o’r pwysau oddi ar y teuluoedd hynny ac arbed miliynau i wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru bob blwyddyn. Er hynny, ar hyn o bryd dim ond cyfran fach iawn o’r rhai sydd mewn angen sy’n gallu elwa ar eu cefnogaeth. Rwy’n siŵr y byddech chi’n cytuno ei bod yn rhaid i ni sicrhau y bydd teuluoedd â phlant anabl yn cael eu clywed, eu gweld, eu cefnogi a’u gwerthfawrogi, nid yn unig gyda geiriau, ond â chamau gwirioneddol.
“Sut, felly, ydych chi’n ymateb i’r pryder a fynegwyd gan uwch gynrychiolwyr y trydydd sector yn y gynulleidfa, ac rwy’n dyfynnu, ‘Mae’n bryd inni siarad am yr argyfwng mawr yr ydym ni ynddo o ran plant ac oedolion anabl yng Nghymru’?”
Yn ei hymateb, diolchodd y Prif Weinidog i Mr Isherwood am ei “ymgyrchu parhaus mewn perthynas â chefnogi pobl anabl” ac amlinellodd y camau sy’n cael eu cymryd i’w cefnogi yng Nghymru.
Meddai:
“Rydym ni’n ceisio gwneud yr hyn a allwn ni i roi cefnogaeth i’r bobl hynny, gan gynnwys, er enghraifft, seibiannau byr a chefnogaeth i ofalwyr. Fe wnaethom ni hyn drwy ddarparu £5.25 miliwn i ddarparu’r seibiannau pwrpasol hynny i ofalwyr di-dâl, sy’n cynnwys rhieni plant anabl.
“Mae gennym hefyd £360,000 o gyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer prosiect Take a Break y Gronfa Deuluol, sy’n cynnig y grantiau hynny, unwaith eto, ar gyfer seibiannau byr i deuluoedd y mae eu plant yn ddifrifol wael neu’n anabl. Mae gennym Families First hefyd, a Dechrau’n Deg. Mae gan bob un ohonynt becynnau cymorth wedi’u teilwra ac adnoddau hygyrch i gefnogi plant anabl.”
Wrth siarad y tu allan i’r cyfarfod, dywedodd Mr Isherwood:
“Er fy mod yn croesawu’r gefnogaeth sydd ar waith i bobl anabl, yn anffodus nid yw’n mynd yn ddigon pell.
“Fel y dywedais yn y digwyddiad lansio bythefnos yn ôl, does neb yn dewis Anabledd, ni ddylai unrhyw riant orfod aberthu ei iechyd ei hun i gadw ei blentyn yn ddiogel ac yn gynnes, ac ni ddylai unrhyw blentyn fynd heb degan, pryd o fwyd, annibyniaeth - dim ond oherwydd bod ganddo gyflyrau iechyd neu amhariadau.”
