Wrth siarad yn y Senedd heddiw, mae’r Aelod o’r Senedd dros Ogledd Cymru, Mark Isherwood wedi tynnu sylw at y pwysau y mae meddygfeydd teulu ledled Cymru yn ei wynebu ac wedi annog Llywodraeth Cymru i roi'r gyfran o gyllid GIG Cymru iddynt y maent hwy a'u cleifion ei hangen yn daer.
Wrth siarad yn Nadl y Ceidwadwyr Cymreig ar 'Feddygfeydd a Chyllid Meddygon Teulu', dywedodd Mr Isherwood bod “Meddygfeydd nid yn unig yn achubiaeth leol i gleifion, ond yn lleddfu'r pwysau ar Ysbytai Cymru hefyd, gan arbed costau i Fyrddau Iechyd”, a beirniadodd Weinidogion am fethu â gwrando ar rybuddion niferus am sut mae toriadau i’w cyfran o gyllid wedi effeithio arnyn nhw a'r gwasanaeth maen nhw'n ei ddarparu.
Dywedodd:
“Dyma'r math gwaethaf o economeg iechyd hurt, sef torri eu cyfran o gyllid GIG Cymru yn gyson.
“Wrth gwrs, nid yw hyn yn newydd, ac mae gan Lywodraethau Llafur Cymru hanes o wneud hyn dros flynyddoedd lawer.
“Mae'n ddeuddeg mlynedd bellach ers i BMA Cymru a Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol ail-lansio ymgyrchoedd, gan rybuddio bod Cymru’n wynebu argyfwng meddygon teulu, bod 90 y cant o gysylltiadau cleifion ag Ymarfer Cyffredinol ac eto roedd cyllid fel cyfran o gacen y GIG wedi gostwng, a'u bod wedi ail-lansio eu hymgyrchoedd am nad oedd Llywodraeth Cymru’n gwrando.
“Mae’n ddegawd bellach ers sesiwn friffio BMA Cymru yn y Cynulliad, lle dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Meddygol Lleol Gogledd Cymru: 'Mae ymarfer cyffredinol yng Ngogledd Cymru mewn argyfwng, mae sawl practis wedi methu llenwi swyddi gwag, ac mae llawer o feddygon teulu yn ystyried ymddeol o ddifrif oherwydd y llwyth gwaith sy'n ehangu ar hyn o bryd'.
“Mae’n 8 mlynedd bellach ers i feddygon teulu yn y Gogledd ysgrifennu at y Prif Weinidog ar y pryd yn ei gyhuddo o fod yn ddi-glem ynghylch realiti'r heriau sy'n eu hwynebu. Dywedodd Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu bryd hynny 'Mae Ymarfer Cyffredinol yng Nghymru yn darparu 90% o ymgynghoriadau'r GIG am ddim ond yn derbyn 7.8% o'r gyllideb. Mae tanfuddsoddi am gyfnod maith yn golygu bod y cyllid ar gyfer Ymarfer Cyffredinol wedi bod yn gostwng o'i gymharu â GIG cyffredinol Cymru. Ac eto, rydym yn wynebu heriau sylweddol poblogaeth sy'n heneiddio ac yn tyfu'.
“Mae dros bum mlynedd bellach ers i adroddiad BMA Cymru ddangos nad yw Practisau Meddygon Teulu a Reolir yn rhoi gwerth am arian.
“Mae bron yn dair blynedd bellach ers i BMA Cymru ysgrifennu at y Gweinidog Iechyd hwn, sydd bellach yn Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol, yn pwyso am weddnewid y system Iechyd a Gofal yng Nghymru yn radical, gyda Chadeirydd Pwyllgor Meddygon Ymgynghorol Cymru y BMA yn datgan: 'Ar ôl codi pryderon dro ar ôl tro dros y blynyddoedd diwethaf bod y sefyllfa'n gwaethygu, yn anffodus, rydym yn gweld ein hofnau'n cael eu gwireddu. Os na chymerir camau ar unwaith i ddatrys y sefyllfa hon, yna bydd cleifion yn marw'.
“Wrth neidio ymlaen, nid yw'n syndod bod ymgyrch 'Achub ein Meddygfeydd' BMA Cymru bellach yn galw ar Lywodraeth Lafur Cymru i sicrhau bod 11% o gyllid GIG Cymru’n cael ei wario ar Ymarfer Cyffredinol, a bod Cymru'n hyfforddi, recriwtio ac yn cadw digon o feddygon teulu i symud tuag at nifer cyfartalog yr OECD o feddygon teulu fesul 1000 o bobl.”
Aeth Mr Isherwood ymlaen i gyfeirio at y cyfarfod yr aeth iddo ar 8 Mawrth gyda meddygon teulu Gogledd-ddwyrain Cymru, ar eu cais, i glywed am yr heriau niferus y maent yn eu hwynebu mewn Gofal Sylfaenol, gan ddweud eu bod wedi rhoi gwybod i Aelodau o’r Senedd:
- “nad yw Practisau a Reolir gan y Bwrdd Iechyd yn darparu'r un lefel o ddilyniant gofal, cyfraddau bodlonrwydd cleifion, cyfraddau presenoldeb y tu allan i oriau, gwaith ataliol neu atebolrwydd â Phractisau GMS, a'i bod o fudd i’r Bwrdd Iechyd gefnogi model Ymarfer y GMS.
- “y byddai meddygon teulu’n hoffi darparu mwy o wasanaethau yn nes at gartrefi cleifion fel rhan o 'Cymru Iachach';
- “bod ganddyn nhw'r arbenigedd i wneud hyn, ond bod angen cymorth gwleidyddol arnyn nhw i symud y cyllid o ofal eilaidd a chael cyfleusterau priodol i wneud hynny.
- “yr hoffent allu brysbennu cleifion sy'n aros mewn ambiwlansys y tu allan i adrannau damweiniau ac achosion brys, a fyddai'n gwella profiad y claf ac yn lleihau amseroedd aros a derbyniadau i'r ysbyty.
- “a bod angen sicrhau dyfodol gofal sylfaenol drwy gyflwyno adnoddau priodol nawr.”
Ychwanegodd Mr Isherwood:
“Mae mynediad cyfleus i ofal iechyd gan feddygon teulu mewn Ymarfer Cyffredinol yn allweddol i ddyfodol GIG Cymru.
“Mae'n fwy cost-effeithiol gofalu am gleifion mewn lleoliad gofal sylfaenol nag mewn mannau eraill yn y Gwasanaeth Iechyd a thrwy sicrhau mynediad gweddus i wasanaethau meddygon teulu gallwn helpu i gadw ein poblogaeth yn iachach am gyfnod hirach, galluogi mwy o bobl i reoli eu cyflwr yn llwyddiannus yn y gymuned, ac osgoi derbyniadau diangen a drud i'r ysbyty.
“Ond ni all Ymarfer Cyffredinol wneud hyn heb adnoddau digonol. Mae'n hen bryd symud oddi wrth wadu Llafur i weithredu hanfodol.”
